Bestaat Europa? En zo ja, waar kunnen we het vinden en hoe zouden we het kunnen herkennen? Dit zijn enkele van de leidende vragen in de module ‘Telling the Stories of Europe’, onderdeel van het honoursprogramma van de International Bachelor Communication and Media van de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR). Vorige maand bezochten negentien EUR-studenten Maastricht en Studio Europa om het belang van verhalen en storytelling voor de toekomst van Europa te onderzoeken. Vervolgens hebben zij hun observaties gevat in creatieve multimediaprojecten. Het bezoek en de module werden georganiseerd door Job Zomerplaag, programmamaker bij Studio Europa Maastricht en deeltijddocent aan de EUR.
Het vertellen van de verhalen van Europa
De module storytelling is onderdeel van deze extra-curriculaire cursus, gecoördineerd door Dr. Mijke Slot. Het honoursprogramma wordt aangeboden aan de meest gemotiveerde en getalenteerde studenten van de opleiding. In de module benaderden studenten het Europese project als een onvoltooid avontuur. Ze begonnen dit avontuur met een onderzoek naar het oude Griekse verhaal van Europa en de Stier en de betekenis van deze mythe voor het hedendaagse Europa. Vervolgens reisden ze door tijd en ruimte om enkele van de verhalen en symbolen te onderzoeken, evenals hun scheppers, die de weg naar het Verdrag van Maastricht hebben geëffend. Zo werd bijvoorbeeld de oorsprong van de vlag met de twaalf sterren en het volkslied bestudeerd. Daarbij dachten de leerlingen na over de onderscheidende kenmerken van Europa en Europeaan-zijn. Welke mythen en symbolen hebben het gemeenschapsgevoel in Europa bevorderd en hoe zijn die in de loop der tijd geëvolueerd?
Bezoek aan Maastricht en Studio Europa
Aangezien de cursus ingestoken was als een ontdekkingsreis, reisden de studenten af naar Maastricht, de stad waar in 1992 het oprichtingsverdrag van de EU werd ondertekend. Tijdens deze tweedaagse excursie konden zij met eigen ogen zien hoe het Europese project springlevend is in Maastricht, een stad die zichzelf positioneert als “de stad van de Europese burger”. De studenten bezochten Studio Europa Maastricht om meer te weten te komen over haar onderzoeksagenda, de activiteiten die worden georganiseerd om het erfgoed van het Verdrag van Maastricht tot leven te brengen, en de evenementen en projecten die worden georganiseerd om het publieke debat over Europese integratie op gang te brengen. Ze brachten ook een bezoek aan het Europees Instituut voor Bestuurskunde (EIPA) en namen deel aan een historische rondleiding die werd georganiseerd door de stadsgidsen van Meet Maastricht.
Tijdens hun bezoek vervulde Maastricht de rol van een proeftuin voor de studenten om verhalen te verzamelen en op te tekenen. Ze maakten ook kennis met storytellers en onderzoekers om met hen te bespreken hoe verhalen kunnen onthullen hoe het idee van Europa lokaal wordt gepromoot, gevormd en tegengewerkt. In de setting van een zogenaamd vlaaienpanel (vernoemd naar de lokale lekkernij) namen de studenten deel aan een discussie met Lars Boering, directeur van het European Journalism Centre; Eline Schmeets, promovenda bij Studio Europa; en Floor Krooi, een filmproducent die momenteel werkt aan het project ‘The Europeans’. Na afloop van het evenement trokken de studenten de stad in met dichteres Amber-Helena Reisig en documentairemaakster Carolin Riethmüller, op zoek naar Europese verhalen in Maastricht.
Studenten vertellen hun eigen verhalen over Europa
Na hun excursie namen de studenten deel aan een workshop die werd georganiseerd door Mick ter Reehorst, oprichter en directeur van het pan-Europese mediacollectief Are We Europe. Met zijn hulp zetten de studenten de inspiratie en observaties die ze in de voorgaande weken hadden verzameld om in een eindproject: het vertellen van hun eigen verhalen over Europa. Verhalen die reflecteren op hun eigen houding ten opzichte van Europa; verhalen die onderwerpen aansnijden die in het bestaande discours moeten worden opgenomen en die het idee en de identiteit van Europa kritisch beschouwen.
De module werd afgesloten met een storytelling-evenement, georganiseerd in het Education Lab van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Didier Herbert, hoofd van de Permanente Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in Nederland, woonde het evenement bij, naast een aantal mensen die de studenten tijdens de module hadden ontmoet. De presentaties toonden dat de studenten in staat zijn kritisch na te denken over het ‘Verhaal van Europa’ en op creatieve en kritische wijze hier een eigen invulling aan kunnen geven. Bovendien lieten hun eigen verhalen zien hoe ongelooflijk divers besprekingen van de Europese identiteit kunnen en misschien wel moeten zijn.
De verhalen werden gepresenteerd in verschillende formats, variërend van multimedia tot video. Hieronder vindt u links naar alle studentenprojecten:
Our Europe: Bridging the gap between being European and being a global citizen
Geïnspireerd door hun bezoek aan Maastricht stellen Lizzie van Duijn (Nederlands-Canadese), Mara Potinteu (Roemeense), Isa Schuit (Nederlandse) en Hyewoon Yun (Zuid-Koreaanse) dat ‘Europeaan zijn’ gelijk staat aan ‘samenleven’. Hun project bespreekt en viert overeenkomsten en verschillen tussen verschillende landen. Aan de hand van een interactieve kaart tonen ze plekken in Zuid-Korea, Roemenië, Canada en Spanje die overeenkomen met vergelijkbare plekken in Maastricht: fonteinen, pleinen, kerken en buurtcentra.
Het verhaal van Europa schiet te kort, betogen Julia Kippers (Nederlandse), Mayra Nassef (Egyptische van geboorte maar opgegroeid in Dubai), en Quynh Dang (Vietnamese) in hun project. Door Europa als een puzzel te bestuderen, ontdekken ze dat er een stukje ontbreekt. Uit hun project blijkt dat Europa geloofwaardiger zou zijn wanneer het wordt afgeschilderd met al haar gebreken. Zij wijzen op de media als een belangrijke speler bij het vertellen van dit onvolledige verhaal.
Europe on a screen: What is Europe?
Uitgaande van de eenvoudige vraag “wat is Europa?”, laten Anna-Lena Rösner (Duitse), Iris Tensen (Nederlandse) en Julia Korn (Nederlandse) zien dat het verhaal van een verenigd Europa genuanceerd is. Europa is niet perfect, maar ook niet per se slecht. Ze leggen uit waarom ze denken dat we de puinhopen, problematiek, conflicten en crises moeten omarmen. Hun project is kritisch maar hoopvol en stelt dat we door nieuwe verhalen, bewegingen en stemmen de transitie kunnen maken van “Europa bestaat uit problemen”, naar “Europa bestaat uit oplossingen”.
The Story of Europe: The Ideal and Struggle
“Waar is Europa?”, vroegen Ira Lizenko (Oekraïense), Nana Huang (Chinese) en Anna Galtsova (Oekraïense) zich af voor aanvang van deze module. Het beantwoorden van deze vraag leidde tot een bespreking van het Europese ideaal en de Europese strijd aan de hand van video’s, essays en poëzie. Ze betogen dat het Verdrag van Maastricht het EU-ideaal vormgaf, maar dat de stad anno 2020 het tot realiteit maakt. Vervolgens nemen ze de lezer mee naar de periferieën van Europa om de EU opnieuw te verbeelden vanuit en voorbij haar “grenzen”.
Elliot Zepeda Kim (Chileens), Minh Nguyen (Vietnamees) en Julia Rozentsvit (Russische) onderzoeken het onderwerp queerness in Europa als barmannen van hun eigen virtuele gaybar. Hun verhaal bestaat uit vier interviews met queer-jongeren in Europa. Vanuit hun virtuele bar bespreken ze hoe iemands seksuele geaardheid kan samengaan met het gevoel Europeaan te zijn.
Our Role in Europe: Journey to the Land of Europe
Het zoeken naar Europa voelde voor Khanh Chu (Vietnamees), Anouk Pruijsers (Nederlandse), en Hagar Eita (Nederlands-Egyptische) alsof ze personages waren in een rollenspel. Geïnspireerd door videospelletjes en de middeleeuwen schreven ze een verhaallijn voor hun reis naar het land van Europa. In hun verhaal volgt de lezer het perspectief van de zwervende bard, de tovenares en de ridder.
Wilt u meer te weten komen over de inhoud en het programma van de module? Neem dan contact op met Job Zomerplaag, programmamaker bij Studio Europa.
