Studio Europa Maastricht - ‘Alles kost uiteindelijk geld’

Studenten nemen een kijkje in de keuken van het ministerie van Financiën

“Europa is binnen het ministerie van Financiën een belangrijk deel van ons werk. En dat zal alleen maar meer worden in de toekomst.” Met deze boodschap heet Christiaan Rebergen, thesaurier-generaal van het ministerie van Financiën, de internationale groep masterstudenten van de Maastricht University School of Business and Economics (SBE) welkom.

Op bezoek is een delegatie EU-medewerkers van het Nederlandse ministerie van Financiën. In samenwerking met Studio Europa Maastricht en SBE, geven zij studenten een kijkje in de ‘keuken’. Hoe bewaken en balanceren de ministeriemedewerkers de Nederlandse belangen, beleid en prioriteiten? Hoe wordt de begroting bewaakt? En hoe zit het met belastingen en eigen middelen in de EU? Tijdens een tweetal gastcolleges en een simulatiespel maken de studenten kennis met de positie van Nederland in de EU vanuit financieel perspectief.

EU-instellingen en -begrotingen

EU-beleidsadviseurs Stijn van Hooff en Steven Fagel beginnen de dag met een opfrisronde alvorens ze de diepte in gaan. “Altijd goed om even te kijken hoeveel mensen al weten,” zegt Stijn. Met het kennisniveau van deze studenten zit het wel goed: gezamenlijk weten ze al snel de meest recent toegetreden lidstaten te benoemen (Kroatië, Roemenië en Bulgarije) en welke EU-landen de euro (nog) niet gebruiken (Bulgarije, Tsjechië, Hongarije, Polen, Roemenië, Zweden en Denemarken).

Vervolgens gaan Stijn en Steven in op de Nederlandse rol en belangen in de EU, de werking van de EU-instellingen en enkele concrete Europese financiële thema’s, zoals de EU-douane-unie (die gaat over import en export) en de Europese begrotingsregels.

Het belangrijkste thema in de ochtend is echter de Europese meerjarenbegroting. “Alles wat we in de EU doen, kost uiteindelijk geld,” zeggen Stijn en Steven. Of het nu gaat om NextGenerationEU (het economisch herstelplan voor de coronacrisis), schone energie of landbouwsubsidies. De uitgaven van de EU zijn onderdeel van meerjarige afspraken tussen de EU-landen, het zogeheten Meerjarig Financieel Kader (MFK), ofwel de Europese meerjarenbegroting. De belangrijkste vraag daarbij blijft: wie betaalt wat? En waar gaat het meeste geld naartoe?

Onderhandelingsspel

Om invoelbaar te maken hoe dit in de praktijk gaat, gaan de studenten zelf aan de slag. Tijdens een ‘onderhandelingsspel’ wordt gesimuleerd hoe de onderhandelingen voor de meerjarenbegroting van de Europese Unie eraan toegaan. Een goed moment hiervoor: “We zijn ons nu al aan het voorbereiden op de onderhandelingen voor de meerjarenbegroting van 2028–2034,” vertelt Steven. In werkelijkheid vinden de onderhandelingen jaren van tevoren en tussen veel betrokken partijen plaats.

Tijdens het spel gaan de studenten, die in groepjes verschillende EU-lidstaten vertegenwoordigen, aan de slag. Niet alleen krijgen zij – na een uitgebreide casestudy van de positie van de landen en regio’s die zij representeren – ruimte om hun standpunt te verdedigen, ook zullen ze moeten reageren op de voorstellen die de voorzitter doet op basis van hun pleidooi. Het belangrijkste? Er samen unaniem uitkomen. “Elke keer als we dit spel spelen, is er weer een ander resultaat,” zegt een van de ministeriemedewerkers. “Voor ons ook heel interessant om te zien.”

Van lange termijnbegrotingen tot belastingen voor multinationals

Tijdens de lunch krijgen de jongeren de kans om een-op-een met de medewerkers te praten. Wat is hun invloed op het beleid? Hoe bereiden zij Europese vergaderingen van de minister voor? Welke carrièremogelijkheden zijn er binnen het ministerie van Financiën? Een goed moment om te netwerken en inzichten over en weer te delen.

Wie dacht dat de Belastingdienst zich alleen in Nederland begeeft, heeft het mis. Tijdens hun college in de middag, vertellen Bert Koster en Albert Imming, strategieadviseurs van de internationale afdeling van het ministerie van Financiën en de Belastingdienst, over hun werk in internationaal perspectief. Ze delen relevante ontwikkelingen op het gebied van belastingen en belastingadministratie op Europese en globale schaal. Waarom en vanuit welke invalshoeken is de Belastingdienst als uitvoerende dienst betrokken bij en actief op internationaal terrein? Hoe ziet de uitvoeringspraktijk eruit als het gaat om internationale gegevensuitwisseling tussen belastingdiensten en de fiscale behandeling van multinationale ondernemingen? En waarom is dat belangrijk voor Nederland?

Minder complex

Onmisbare inzichten in de praktijk: niet alleen voor de masterstudenten van SBE, maar ook voor de medewerkers van het Nederlandse ministerie van Financiën. De onbevangen houding van de studenten levert hun ook nieuwe inzichten op, zoals welke onderwerpen en thema’s de studenten tot prioriteit maken als het geld moet worden verdeeld. (Voor deze groep was dat: minder geld naar Europees openbaar bestuur.) En de studenten? Voor hen is het ingewikkelde verhaal over de EU op het gebied van financiën nu een stuk minder complex. De grootste les: uiteindelijk moet je er toch samen uitkomen.