Om de 75 jaar bevrijding in Limburg te vieren, organiseerden we op 12 en 13 september in samenwerking met FASHIONCLASH creatieve workshops voor jongeren uit België, Duitsland en Nederland. In mei 2019 vond de eerste editie plaats, dit is de tweede reeks workshops. Met de verbeeldingskracht van mode deelde een groep middelbare scholieren hun visies, persoonlijke verhalen en boodschappen over Europa en vrijheid in Europa.
In totaal discussieerden 150 studenten van verschillende scholen en nationaliteiten over de betekenis van vrijheid in hun leven en de betekenis van vrede op het Europese continent. Het was geweldig om te zien dat de deelnemers ondanks de taalbarrières konden praten en van gedachten konden wisselen over zulke belangrijke onderwerpen. De studenten vertaalden de uitkomsten van hun brainstormsessies in creatieve ontwerpen.
We waren positief verrast door de idealen die veel van deze jonge Europese burgers verdedigen. We merkten dat vrijheid niet meer alleen een kwestie is van afwezigheid van oorlog. Velen hadden daarentegen het gevoel dat hun vrijheid wordt bedreigd door klimaatverandering en milieuvervuiling. Een ander verrassend resultaat waren de persoonlijke verhalen van de meeste jonge vrouwen over hun ervaringen met individuele vrijheid. Vrijheid betekent voor hen dat ze zich geen zorgen hoeven te maken over discriminatie op grond van geslacht en intimidatie op de werkvloer of op straat.
‘Herstelling’
Verschillende delen van Europa hadden eerder dit jaar te maken met sociale onrust, waarbij veel burgers deelnamen aan de demonstraties van de Gele Hesjes. “Dit ontwerp is een statement tegen de Gele Hesjes”, vertelt één van de jonge studenten. Hij en zijn vrienden kwamen demonstranten van de Gele Hesjes tegen terwijl ze protesteerden tegen de klimaatverandering in Den Haag. “Als reactie daarop hebben we een vest gemaakt van gerecycled plastic.” Hun creatie laat zien dat je de associaties die veel mensen hebben met een bepaald ‘kledingstuk’, kunt ombuigen door het te gebruiken voor je eigen protest.
TWWDDMY (The Way We Dress Doesn’t Mean Yess)
Deze jurk is bedekt met de slogan “the way we dress doesn’t mean yes”. De student is er duidelijk over: “vrijheid betekent voor mij dat ik kan dragen wat ik wil zonder negatieve opmerkingen van anderen te horen”. Heeft ze zelf dit ervaren? “Soms als ik kleding draag die een beetje anders is, krijg ik reacties van een paar jongens, maar ik trek me er eerlijk gezegd niet zo veel van aan”.
Paradox
Deze studenten hebben geprobeerd met hun boerka-achtige outfit zoveel mogelijk kleuren te combineren, “net als een regenboog”, een verwijzing naar LGBTQ+ en een vrijheid die niet voor iedereen vanzelfsprekend is. “Maar dat niet alleen”, zegt de student achter de maskerachtige sluier, “door dit te dragen kan niemand zien wie ik ben. Als ik lach, kan niemand het zien. Het wordt moeilijker om elkaar te benaderen, dus als je niet gezien wilt worden, voelt deze outfit echt veilig, onder deze [gezichtssluier]!” De korset-achtige tailleband verwijst naar de manier waarop vrouwen vóór de 20e eeuw moesten kleden. Vrouwen in Europa zijn (godzijdank?) niet meer verplicht om een beperkt leven te leiden.
Geschiedenis blijft geschiedenis
“Geschiedenis blijft geschiedenis”, een interessante keuze voor een slogan – want zegt men niet altijd: “de geschiedenis herhaalt zich?” Deze student houdt zich met dit soort zaken bezig. Hij vraagt zich af: “kunnen we de recente politieke ontwikkelingen in een historisch perspectief plaatsen? Of zijn het allemaal nieuwe fenomenen?” Als je het hem vraagt, denkt hij, “dat we echt in verschillende tijden leven. In vergelijking met de jaren dertig nemen mensen en politieke partijen een sterk standpunt in tegen extreem nationalisme.”
Free the turtle
De workshop stond grotendeels in het teken van de thema’s vrijheid en bevrijding in Limburg en Europa. Deze studenten leken echter meer bezorgd over de vrijheid van schildpadden. “Schildpadden zitten vast in de plastic soep, het is echt triest.” Hoe worden ze bewust van dit soort problemen? “Meestal via social media”, zegt een van hen. De onderwerpen klimaat en vervuiling lijken ook thuis terugkerende thema’s te zijn: “Ik ben meer geïnteresseerd in deze kwesties dan mijn ouders. Ze hebben wel een elektrische auto gekocht. Daarnaast probeer ik minder kleding te kopen bij merken waarvan bekend is dat ze hun arbeiders slecht behandelen. Voor mij is kinderarbeid in kledingfabrieken het ergste.”
Compromis
Veel Europese samenlevingen worden multicultureler. Mensen uit andere culturen verhuizen naar Europese landen in de hoop op een betere toekomst. Af en toe komt er een verhit debat op gang over de vraag of moslimvrouwen al dan niet een volledig bedekkende sluier mogen dragen in openbare ruimtes. Deze studenten kwamen met een interessante oplossing: “We hebben een boerka gemaakt van een transparante stof. Daarom is het een compromis tussen vrijheid van religie en het recht om iemands gezicht te zien in openbare ruimtes.” Met dit ontwerp laten de studenten zien dat er ook bij een gepolariseerd openbaar debat nog ruimte kan zijn voor een middenweg. “Met zo’n boerka kunnen alle vrouwen, ongeacht hun overtuiging, naar openbare plaatsen zoals het ziekenhuis.”
Uncover
Niet alle studenten waren het eens met het idee om een compromis te vinden door middel van een transparante sluier. Een ander ontwerp belicht de andere kant van het verhaal. Voor de student achter het ontwerp symboliseert een gezichtsbedekkende sluier de beperkingen die aan de vrijheid van vrouwen worden opgelegd. “De doorzichtige en netachtige sluier en het haar dat erdoorheen dringt, maken dit ontwerp tot een statement tegen gezichtsbedekkende sluiers.”
Gedraag je
Teleurstelling bij de politieke elite is ook een probleem bij jongere generaties. De studenten zijn verbaasd over de dingen waarmee sommige beroemde politici wegkomen. “We hebben een anti-establishment-jurk gemaakt. Het is een statement tegen alle politici die zich schandalig gedragen. Een goed voorbeeld is dat Donald Trump zegt ‘grab them by the pussy’. “Mensen denken dat we in de Verenigde Staten en het Westen vrijer zijn in vergelijking met andere delen van de wereld, maar is dat ook zo met dit soort leiders? Een interessante vraag en eerder passend voor de Europese context, in het bijzonder voor politieke figuren als Boris Johnson. Moeten beroemde politici niet ook een voorbeeldrol vervullen?”
Amerikaanse levensstijl
Vrijheid is volgens deze student een gemoedstoestand die bereikt kan worden als men zich niet te veel zorgen maakt over materiële bezittingen. “Mijn outfit gaat over de Amerikaanse manier van leven waar alles om geld draait. Ik heb daar niet echt behoefte aan. Ik heb het gevoel dat massaconsumptie in Europa minder aan de orde is. Geld speelt geen belangrijke rol in mijn leven, vriendschappen zijn belangrijker voor mij. Deze mentaliteit brengt me ook meer vrijheid.”
